Letterlijk of allegorisch
De allegorische (of vergeestelijkende) interpretatiemethode was ongeveer 1000 jaar een belangrijk uitlegmethode in de kerk, totdat dit door de Reformatie werd verdrongen. De hervormers zochten naar de 'duidelijke betekenis' van de Schrift.
Allegorische interpretatie zoekt naar een diepere, spirituele betekenis binnen een tekst. Mensen die de bijbel graag allegorisch uitleggen erkennen ook dat de tekst een letterlijke betekenis heeft of dat bepaalde gebeurtenissen waar zijn. Toch zullen allegorische uitleggers op zoek gaan naar een diepere symbolische betekenis. Enkele voorbeelden kunnen nuttig zijn:
Het Hooglied wordt vaak allegorisch geïnterpreteerd als een verwijzing naar de liefde die Christus heeft voor de kerk, terwijl in de tijd van schrijven men Christus niet kende en er nog geen kerk bestond.
Sommigen interpreteren Genesis 1:16 allegorisch. Hoewel men de duidelijke betekenis van het vers over de schepping niet ontkent, ziet men een diepere spirituele betekenis. Het grotere licht/de zon is Christus, en het kleinere licht/de maan is de kerk, die het licht van Christus weerkaatst, en de sterren zijn individuele gelovigen.
In zijn Portraits of Christ in Genesis zegt M.R. DeHaan dat Adam een type van Christus is omdat Adam in slaap werd gebracht, zijn zijde werd geopend - hij raakte gewond en zijn bloed werd vergoten - en uit die wond werd zijn bruid weggenomen. Op dezelfde manier stierf Christus, werd Zijn zijde doorboord, en uit die beproeving werd Zijn Bruid, de gemeente, voortgebracht. Net zoals Adam zei dat Eva been van zijn been en vlees van zijn vlees was (Genesis 2:23), zo is de kerk het lichaam, vlees en been van Christus (zie Efeziërs 5:30).
Misschien wel het meest bekende voorbeeld van allegorische interpretatie is Origenes' uitleg van de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan in Lukas 10. In de allegorische visie is Adam de beroofde man, is Jeruzalem het paradijs en is Jericho de wereld. De priester is de Wet en de Levieten zijn de Profeten. De Samaritaan is Christus. De ezel is het fysieke lichaam van Christus, dat de last van de gewonde man draagt (de wonden zijn zijn zonden), en de herberg is de kerk. De belofte van de Samaritaan om terug te keren is een belofte van de wederkomst van Christus.
Een allegorie is een mooi en legitiem literair middel. The Pilgrim's Progress van John Bunyan is geschreven als een allegorie van het christelijke leven. In dit verhaal is bijna elke actie en elk personage bedoeld om een diepere, spirituele betekenis te hebben. Het verhaal van Bunyan letterlijk zou interpreteren mis je de betekenis geheel.
Eigenlijk is er weinig verschil tussen allegorische, typologische en symbolische interpretatie. Ze zoeken allemaal naar een diepere betekenis achter de een letterlijke lezing van de Bijbeltekst. Deze methoden mogen echter niet in strijd zijn met een letterlijke interpretatie, omdat iedereen die de Bijbel leest weet dat sommige passages van de Bijbel bedoeld zijn om symbolisch, typologisch of allegorisch te worden opgevat. Prediker 12:1-7 spreekt bijvoorbeeld van een vervallen landgoed, maar iedereen begrijp dat dit is een allegorie voor het verval van het lichaam op oudere leeftijd. Als Jezus zegt: "Ik ben de wijnstok en jullie zijn de ranken" (Johannes 15:5), verwacht niemand dat er bladeren en druiventrossen uit hun armen zullen gaan komen. Zelfs degenen die vinden dat Openbaring letter moet worden genomen, vinden nog steeds dat "het Beest" symbolisch is voor een mens, en letterlijk dier is (zie Openbaring 13:4).
Als je de Bijbelteksten die symbolisch zijn bedoeld letter leest, mis je de betekenis van de tekst. Bij het Laatste Avondmaal zegt Jezus bijvoorbeeld over het brood en de wijn: “Dit is mijn lichaam. . . . Dit is mijn bloed” (Lucas 22:19-20). De discipelen van Jezus die meededen aan de Pesachmaaltijd, wisten dat elk item op het menu een symbolische betekenis had. Dat ze plotseling zouden denken dat Jezus letterlijk brood en wijn bedoelde, paste totaal niet in de context. Een metafoor is een erkend literair middel dat in de tijd van Christus en ook vandaag nog steeds wordt gebruikt. Jezus had ook kunnen zeggen: "Dit is mijn lichaam en mijn bloed voor", maar in de context van het Pascha was dit niet nodig.
Er kan een probleem aan allegoriseren zitten als de tekst zelf er geen aanleiding toe geeft. Dat is dat je je eigen interpretatie in tekst legt. Je laat de tekst iets zeggen wat de tekst niet zegt en ook niet bedoeld is om te zeggen.
Er zal altijd enige onenigheid zijn over de vraag of bepaalde teksten letterlijk of figuurlijk moeten worden opgevat en in welke mate, zoals blijkt uit meningsverschillen over het boek Openbaring, zelfs onder degenen die veel achting hebben voor de Schrift. Om een tekst allegorisch of figuurlijk te interpreteren, moet er een rechtvaardiging in de tekst zelf zijn of iets in de culturele achtergrond van de oorspronkelijke lezers waardoor ze de tekst symbolisch zouden begrijpen.
Het doel van iedereen die een hoge kijk op de Bijbel heeft, is de bedoelde betekenis van de tekst te ontdekken. Als de bedoelde betekenis simpelweg de letterlijke communicatie is van een historisch feit of de directe uitleg van een theologische waarheid, dan is dat de geïnspireerde betekenis. Als je de betekenis allegorisch uitlegt, dan moet je enige aanleiding daarvoor hebben in de tekst zelf of in de cultuur van de oorspronkelijke toehoorders/lezers.
Hartelijke groet,
Jurriën den Hollander
predikant